صفحه اصلی > جراحی عیوب انکساری > لیزیک > لیزیک و خشکی چشم

لیزیک و خشکی چشم

تقریبا بیش از نیمی از مشکلات پس از عمل لیزیک ناشی از خشکی چشم می باشد که می تواند بین یک تا شش ماه و گاهی بیشتر فرد را آزار دهد. بخشی از این مشکلات در همه افرادی که تحت عمل لیزیک قرار می گیرند دیده می شود که معمولا خفیف و گذرا هستند و مشکل جدی را ایجاد نمی کند. اما افرادی که قبل از عمل لیزیک، درجاتی از خشکی چشم را دارند و در هنگام مشاوره قبل از عمل به آن توجهی نشود، پس از عمل لیزیک با مشکلات عدیده ای روبرو خواهند شد که تا مدتها می تواند کیفیت بینایی و راحتی چشم آنها را تحت تاثیر قرار دهد.
یادمان باشد که عمل لیزیک بعلت ایجاد لایه در قرنیه که یکی از مراحل لا ینفک این عمل می باشد، اعصاب حسی قرنیه را قطع می کند که سبب کاهش حس قرنیه خواهد شد. این کاهش حس نیز بنوبه خود سبب ایجاد و یا تشدید خشکی چشم می گردد. اعمال جراحی لیزری سطحی مثل عمل پی آر کی (PRK)، لازک (LASEK)، و اپی لیزیک (Epi-LASIK) بعلت دستکاری سطحی تر قرنیه، در مقایسه با عمل لیزیک خشکی کمتری ایجاد می کنند.
علائم خشکی چشم پس از عمل لیزیک می تواند از درجات خفیف تا شدید متغیر باشد. این علائم عبارتند از تاری متغیر دید، سوزش چشم، قرمزی، حساسیت به نور، سایه دار دیدن، احساس وجود جسم خارجی در چشم، و خستگی چشم.
از خصوصیات بارز تاری دید ناشی از خشکی چشم این است که بلافاصله پس از پلک زدن، دید بهتر می شود و بعد از چند لحظه کوتاه دو مرتبه تار می گردد. همچنین بشدت تحت تاثیر شرایط هوای محیطی، عملکرد چشم تغییر می کند. در شرایط هوایی آرام و مرطوب، چشم عملکرد بهتری یافته، و برعکس در شرایط هوای آلوده، خشک و گرد و خاکی، چشم بشدت بهم می ریزد.
برای اینکه پس از عمل لیزیک کمتر گرفتار اینگونه مشکلات گردیم، بهتر است قبل از عمل، از وضعیت لایه اشکی چشم اطلاع دقیق حاصل نمائیم. توجه داشته باشیم که در چشم دو نوع اشک ترشح می شود. یک نوع اشک که همه از آن اطلاع داریم همان اشک تحریکی است که در شرایطی که چشم به هر دلیل جسمی و یا روحی (مثلا در هنگام گریه کردن) تحریک شود، ترشح می گردد. اما باید بدانیم که در چشم اشک دیگری بصورت کم ولی دائم ترشح می گردد که سطح چشم ما را مرطوب نگه می دارد و این اشک نقش اساسی تری در چشم بازی می کند. این اشک از نوع دوم است که در عمل لیزیک کاهش می یابد. بنابراین صرف اینکه در هنگام گریه کردن، چشم اشک فراوان تولید می کند دلیل بر عدم خشکی نیست.
قبل از عمل لیزیک، بسیاری از افرادی که درجاتی از خشکی در چشمشان دارند، ممکن است هیچگاه علائم واضحی را نشان نداده باشند. این افراد حتی در معاینه معمولی نیز ممکن است خشکی چشمشان آشکار نگردد. بنابراین برای ارزیایی لایه اشک، معاینات متعدددیگری باید انجام شود. یکی از تستهایی که کمک کننده است تست اندازه گیری میزان اشک چشم است که با گذاشتن نوارهای کاغذی مخصوص در چشم، قابل انجام است.
اگر در معاینات قبل از عمل لیزیک درجاتی از خشکی چشم مشاهده گردید، قبل از عمل فرد باید تحت درمان خشکی چشم قرار گیرد. در این افراد بستن موقت مجرای اشک را قبل از عمل لیزیک باید مد نظر داشت. اگر خشکی چشم قبل از عمل لیزیک قابل توجه باشد باید از انجام عمل صرف نظر کرد و یا از روشهای دیگری که عارضه خشکی کمتری را ایجاد می کنند مانند اعمال جراحی لیزری سطحی مثل عمل پی آر کی (PRK)، لازک (LASEK)، و اپی لیزیک (Epi-LASIK)، حلقه های قرنیه ای، CK (برای درمان دوربینی)، و یا لنزهای داخل چشمی استفاده نمود.

چرا عارضه خشکی چشم بعد از عمل لیزیک ایجاد می شود؟

سطح قرنیه چشم ما دائما توسط یک لایه بسیار نازک از اشک پوشیده شده است. این لایه نه تنها سبب حفظ سلامتی قرنیه چشم می گردد بلکه بعلت ایجاد یک سطح صاف کمک به شفافیت بینایی نیز می کند. این قسمت از اشک چشم بدون اینکه ما متوجه آن باشیم، دائما و بطور آرام در چشم ترشح می گرددو پس از گردش در سطح چشم و مرطوب نگاه داشتن سطح قرنیه، از دو مجرای خروجی که در لبه های پلک در گوشه داخلی چشم قرار دارند خارج می گردد. وجود این لایه نازک اشک در چشم بقدری اهمیت دارد که نبود آن با سلامت چشم منافات دارد و کم شدن میزان آن یا اختلال در کیفیت آن سبب مشکلات عدیده در چشم می گردد. باید بدانیم این قسمت از اشک با اشکی که در اثر تحریک و یا گریه کردن در چشم ترشح می گردد، از لحاظ کاری که در چشم انجام می دهد متفاوت است.
منظور از خشکی چشم کاهش میزان اشک و یا بهم خوردن کیفیت این لایه اشکی و یا هر دو می باشد. شدت این خشکی می تواند کم، متوسط، و یا زیاد باشد. درجات خفیف آن مخصوصا در جوانها معمولا بی علامت می باشد. انواع شدیدتر آن با علائمی از قبیل تاری متغیر بینایی، سوزش، قرمزی و احساس جسم خارجی در چشم، و حساسیت بیش از حد چشم در مقابل تحریکات خفیف از قبیل باد و گرد و خاک همراه می گردد. در انواع بسیار شدید آن ممکن است قرنیه چشم زخم گردد و منجر به کاهش دائمی بینایی گردد.
خشکی چشم علل متفاوتی دارد که از مهمترین آنها می شود از بیماریهای روماتیسمی نام برد. سوختگی های شیمیایی چشم و بعضی از بیماریهای نادر چشمی نیز از علل دیگر خشکی چشم محسوب می گردند. بعضی از افراد هم بدون هیچ دلیل شناخته شده ای بتدریج دچار این ناراحتی می گردند که عمدتا در سنین بالا تر علائم خود را نشان می دهد.
عمل جراحی لیزیک هم که در سالهای اخیر بشدت عمومیت پیدا کرده، از علتهای دیگر خشکی گذرای چشم محسوب می گردد. البته باید دانست که خشکی چشم ناشی از عمل لیزیک غالبا خفیف و همچنین گذرا می باشد و معمولا در عرض سه تا شش ماه از بین می رود.
علت خشکی چشم پس از لیزیک، عمدتا ناشی از ایجاد لایه در قرنیه (Flap) در هنگام انجام عمل می باشد که سبب قطع عصب های حسی قرنیه، و در نتیجه کاهش حس قرنیه و متعاقب آن خشکی قرنیه می گردد.
در مطالعات انجام شده، حدود یک سوم افرادی که تحت عمل لیزیک قرار گرفته اند درجاتی از خشکی قرنیه را بصورت علائمی مانند تاری دید، سوزش و احساس جسم خارجی داشته اند که عمدتا بدون ایجاد عارضه دائمی، در مدت یک تا سه ماه پس از عمل بهبود یافته است. اما در این بین، افراد معدودی قرار دارند که عارضه خشکی قرنیه با شدت بیشتری در آنها بروز یافته که سبب علائم شدیدتر گشته و برای بهبودی نیز زمان طولانیتری را نیاز داشته اند. باید بدانیم که اینگونه افراد که گرفتار خشکی شدیدتر چشم بعد از عمل لیزیک می شوند، قبل از عمل جراحی درجات خفیفی از خشکی را در چشم خود داشته اند ولی بعلت نداشتن علامت در چشم، مخفی مانده و در هنگام معاینه قبل از عمل هم به آن توجهی نشده است.
برای درمان عارضه خشکی خفیف چشم پس از عمل لیزیک، قطره های اشک چشم کفایت می کند. در انواع شدید تر آن، بستن موقت مجرای خروجی اشک کمک کننده است که با گذاشتن یک وسیله بسیار کوچک وظریف به اسم PLUG در مدخل مجرا اشک به سادگی قابل انجام است.
برای پیشگیری از انواع شدید این عارضه، همه افرادی که کاندید عمل جراحی لیزیک هستند علاوه بر معاینات دیگر، باید بدقت از نظر لایه اشکی معاینه گردند. یکی از تستهایی که کمک کننده است تست اندازه گیری میزان اشک چشم است که با گذاشتن نوارهای کاغذی مخصوص در چشم، بسادگی قابل انجام است.

برای خشکی چشم که بعد از عمل لیزیک ایجاد شده و با قطره های اشک مصنوعی هم جواب نمی دهد چه کار باید کرد؟ آیا می شود از این عارضه جلو گیری کرد؟

افراد معدودی هستند که عارضه خشکی چشم با شدت بیشتری در آنها بروز می یابد که سبب علائم شدیدتر گشته و برای بهبودی نیز زمان طولانیتری را نیاز دارند. باید بدانیم که اینگونه افراد که گرفتار خشکی شدیدتر چشم بعد از عمل لیزیک می شوند، حتما قبل از عمل جراحی، درجات خفیفی از خشکی را در چشم خود داشته اند ولی بعلت نداشتن علامت در چشم، مخفی مانده و در هنگام معاینه قبل از عمل هم به آن توجهی نشده است. اگر قبل از عمل خشکی چشم تشخیص داده شود، برای جلوگیری از خشکی بیشتر پس از عمل لیزیک، بهتر این است که بجای عمل لیزیک از اعمال جراحی لیزر در سطح قرنیه یعنی عمل (PRK)، عمل لازک (LASEK)، و یا اپی لیزیک (Epi-LASIK) استفاده گردد.
برای درمان عارضه خشکی خفیف چشم پس از عمل لیزیک، قطره های اشک چشم کفایت می کند. انواع قطره های اشک که بدون ماده نگهدارنده هستند موثر تر می باشند. در انواع شدید تر آن، بستن موقت مجرای خروجی اشک کمک کننده است که با گذاشتن یک وسیله بسیار کوچک وظریف به اسم Plug در مدخل مجرا اشک به سادگی قابل انجام است.
همچنین در انواع شدیدتر می توان از دارویی بنام Restasis استفاده نمود که فعلا این دارو در مملکت ما موجود نمی باشد و باید آن را از کشورهای دیگر تهیه نمود.
یک روش موثر دیگر استفاده از سرمی است که از خون خود فرد تهیه می گردد. بعلت مواد تغذیه ای موجود در سرم خون خود فرد، پاسخ درمانی سریعتر و بهتر از قطره های اشک مصنوعی خواهد بود.

بعد از پیوند قرنیه برای اینکه احتیاجی به عینک نباشد می توان عمل لیزیک انجام داد؟

عمل لیزیک بعد از پیوند قرنیه در شرایط خاصی قابل انجام است که البته باید بدانیم که حتی پس از انجام عمل لیزیک بدنبال پیوند، باز هم ممکن است فرد کاملا بی نیاز از عینک نگردد. چرا که دقت عمل لیزیک پس از پیوند مطمئنا به میزان دقت این عمل در چشمهای معمولی نخواهد بود.