درمان آب سیاه

درمان شامل جراحی ، لیزر و یا داروها، بسته به شدت بیماری می باشد. قطره های دارویی باعث کاهش فشار داخل چشمی می گردند، که اولین قدم درمانی هستند.
به دلیل اینکه آب سیاه بدون درد و ناراحتی می باشد ممکن است بیماران در درست ریختن قطره ها کوتاهی کنند، استفاده صحیح از قطره ها باعث کنترل شدن فشار چشم و پیشگیری از صدمه به چشم می شود در واقع علت اصلی نابینایی به دنبال آب سیاه به علت عدم دقت در برنامه ی استفاده از قطره ها می باشد.
اگر استفاده از قطره ها برای شما راحت نیست و مزاحم شما است هرگز خود به خود داروها را قطع نکنید و قبل از آن برای درمان جایگزین با پزشکتان مشورت نمائید.

درمانهای داروئی

قطره های چشمی و دیگر داروها

بیشتر درمانهای آب سیاه بر پایه کنترل فشار داخل چشمی که می تواند سبب صدمه به عصب بینایی گردد استوار است. قطره های آب سیاه اغلب اولین انتخاب قبل از درمان جراحی هستند که می توانند فشار داخل چشمی را به طور موثری کاهش دهند و از صدمه چشم جلوگیری نمایند ممکن است که برای کنترل بهتر فشار چشم لازم باشد بیش از یک قطره استفاده نمائید. در حقیقت این قطره ها اثر درمانی یکدیگر را تقویت می کنند.
بستگی به بهداشت عمومی شما و دیگر موقعیت های پزشکی، شما ممکن است مورد مناسبی برای استفاده از قطره نباشید. چون قطره ها که در چشم ریخته میشوند از طریق عروق ملتحمه جذب می شوند و درصدی هرچند کم از این داروها وارد جریان خون بدن شده و ممکن است اثراتی بر تنفس و ضربان قلب داشته باشند.
به علاوه برخی از این قطره های چشمی ممکن است باعث بدتر شدن مشکلاتی مانند آسم شوند ، برخی با داروهایی شایعی همچون دیگوگسین- که برای ناراحتی قلبی استفاده می شود – تداخل دارویی ایجاد می کنند. حتما موارد ذکر شده را با پزشک خانواده و چشم پزشکتان در میان بگذارید.

انواع قطره های چشمی درمان آب سیاه:

این داروها بر اساس ماده موثر شیمایی که باعث عملکرد آنها می شوند دسته بندی شده اند. همچنین خیلی از این داروها به فرم ژنریک موجود می باشند.

پروستاگلاندین ها: این داروها از نظر مصرف کننده ، راحت ترین نوع هستند چون تنها یک بار در روز استفاده می شوند. این داروها باعث شل شدن ماهیچه های داخل چشمی شده و جریان مایع را بهتر می کنند ، بنابراین فشار ساختار چشم را کاهش می دهند.
این داروها عوارض جانبی کمی دارند مانند سوزش و خارش موقع ریختن قطره ، تغییر رنگ چشم (تیره شدن) به دلیل افزایش رنگ دانه های عنبیه ، و بلند شدن و فر خوردن مژه ها.
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) داروهای زالاتان (Xalatan)، لومیگان (Lumigan)، تراواتان زد (Travatan Z) و رسکولا (Rescula) را از این خانواده تائید کرده است.
بیشتر متخصصین آب سیاه از داروهای پروستاگلاندین به عنوان خط اول درمان استفاده می کنند.

بتابلاکرها: در گونه های متفاوت داروهای آب سیاه وجود دارند و در اوایل بعنوان خط اول درمان استفاده می شدند. این داروها با کاهش تولید مایع زلالیه اثر می کنند و اغلب همراه یا در ترکیب با پروستاگلاندین ها استفاده می شوند. قطره های متفاوت آب سیاه بر اساس ماده ی موثره آن که کمک در عملکرد دارو می کند، طبقه بندی می شود.
این قطره ها به طور بالقوه قادرند باعث کاهش ضربان قلب و اثرات جانبی احتمالی بر بیماری های قلبی خاص ، بیماریهای ریوی (مانند آمفیزم)، دیابت، افسردگی و دیگر موارد شوند. بدین دلیل مطمئن باشید که قبل از شروع این داروها (بتابلاکر) تاریخچه کامل وضعیت پزشکی خود را به چشم پزشکتان شرح داده باشید.
نمونه ی قطره ی بتابلاکر در درمان آب سیاه شامل Timoptixe و ایستالول (Istalol) و Betoptics می باشد.

آگونیست های آلفا آدرنرژیک: این داروها بر اساس کاهش تولید مایع زلالیه اثر می کنند و می توانند به تنهایی یا در ترکیب با دیگر داروهای ضد آب سیاه استفاده شوند. اثر جانبی شایع این دسته دارویی شامل قرمزی چشم ، برآمدگی پلک بالایی و مردمک بزرگ (گشاد) می باشد. داروهای مورد تائید FDA در این گروه شامل Lopidine و Alphagan و Alphagan-p می باشد.

مهارکننده های کربونیک آنهیدراز: این داروها نیز با کاهش تولید مایع زلالیه اثر می کنند و معمولا در ترکیب با دیگر داروها استفاده می شوند و به تنهایی نسخه نمی گردند. این دسته دارویی به فرم خوراکی (قرص) نیز استفاده می شود. عوارض جانبی شایع که با قطره های دسته دارویی تجربه می شوند شامل احساس سوزش ، طعم تلخ داخل دهان ، واکنش پلک و قرمزی چشم می باشد.
قطره های تائید شده توسط FDA در این گروه شامل Trusopt و Azopt می باشد. فرم خوراکی این گروه استازولامید به نامهای تجاری Diamox،Neptazan و Doramid می باشد. حدود نیمی از بیماران عوارض فرم خوراکی را تحمل نمی کنند این عوارض شامل احساس خستگی ، افسردگی ، بی اشتهایی ، از دست دادن وزن ، کاهش میل جنسی ، سنگ کلیه ، مزه ی فلز در دهان و احساس گزگز و سوزن سوزن شدن در انگشتان دست و پاها می باشد.

پاراسمپاتومیمتیکها: این داروها خروج مایع زلالیه از چشم را افزایش می دهند. اینها بیشتر در آب سیاه با زاویه بسته برای کنترل فشار چشم استفاده می شوند. این قطره ها باعث جمع شدن مردمک شده و متعاقب آن به باز دن زاویه چشم جایی که خروج مایع انجام می شود کمک می کنند. عوارض شایع این داروها شامل سر درد در ناحیه پیشانی ، جمع شدگی مردمک ، احساس سوزش و کاهش دید شب می باشد. داروهای تایید شده FDA در این گروه شامل Pilocarpine ، Carbachol ، Echothioplate و Demecarium می باشد.

اپی نفرین: داروهای این گروه اثر دوگانه دارند و باعث کاهش تولید مایع زلالیه و همچنین افزایش خروج آن از چشم می شوند. عوارض شایع تجربه شده با این گروه شامل رسوب رنگدانه در لایه سطحی چشم (ملتحمه) بسته شدن مجرای اشکی و افزایش احساس تپش قلب به دنبال افزایش ضربان قلب می باشد.
داروهای مورد تایید FDA در این گروه شامل Epinephrin و Propine شرکت آلرگان می باشد.

مواد هیپراسموتیک: این داروها معمولا زمانی بکار می روند که هدف پایین آوردن فشار خیلی بالای چشم باشد قبل از اینکه به عصب بینایی آسیب جدی و جبران ناپذیر وارد آید. این مواد فشار چشم را با کاهش حجم مایع چشم پایین می آورند. این داروها فقط یکبار آن هم در موارد اورژانس تجویز می شوند و شامل گلیسیرین و ایزوسورباید و مانیتول و اوره داخل وریدی می باشند.
برای راحتی ممکن است دو تا از داروهای ضد آب سیاه را با هم مخلوط کنند.

داروهای ضد آب سیاه ترکیبی: مطالعات نشان داده اند که نیمی از افرادیکه آب سیاه دارند برای کنترل آن به بیش از یک دارو نیاز دارند. بدین دلیل برخی شرکت های دارویی اقدام به تولید قطره های ترکیبی نموده اند که شامل دو نوع متفاوت از داروهای ضد آب سیاه می باشد. ممکن است پزشکتان برای راحتی شما این داروهای ترکیبی را نسخه کند. به طور معمول این داروها اثر یکدیگر را در کاهش فشار چشم تقویت می کنند. مثالهایی از داروهای تائید شده FDA شامل Cosopt ، Combigan و DuoTrav می باشند.

درمان جراحی آب سیاه

همه جراحی های آب سیاه (لیزری یا غیر لیزری) برای رسیدن به یک یا دو هدف طراحی شده اند. کاهش تولید مایع زلالیه و یا افزایش خروج این مایع. گاهی اوقات یک جراحی هر دو هدف را تامین می کند.
هدف اصلی جراحی آب سیاه و دیگر درمان های آن کاهش دادن و یا ثابت کردن فشار داخل چشمی میباشد. اگر این هدف حاصل شود ، از آسیب به ساختمانهای چشم بخصوص عصب بینایی پیشگیری می گردد.
به غیر از درمان ، تشخیص زود هنگام بهترین راه پیشگیری از آسیب های بینایی آب سیاه می باشد. برای معاینه کامل چشم و اندازه گیری فشار چشم به چشم پزشکتان مراجعه نمائید. افراد با خطر بالاتر برای آب سیاه بدلیل فشار چشم بالا ، سابقه خانوادگی ، زمینه نژادی ، سن یا ظاهر مشکوک عصب بینایی به مراجعه متعددتر به چشم پزشک نیاز دارند.

چه زمانی جراحی آب سیاه لازم است ؟

بر اساس نوع آب سیاه ممکن است برنامه های درمانی متفاوتی در نظر گرفته شود. انتخاب های غیر جراحی شامل قطره های چشمی و یا قرصهای خوراکی می باشد.
آب سیاه در بیشتر بیماران با یک یا دو قطره کنترل می شود. اما عده ای ممکن است برای کاهش فشار چشمی به حد بی خطر بوسیله بیشتر کردن خروج مایع، به جراحی نیاز داشته باشند.
گاهی جراحی نیاز به داروها (قطره) را کاهش می دهد. بهرحال ممکن است پس از جراحی نیاز به استفاده از قطره ها باشد. مطالعات اخیر نشان دادند که جراحی لیزری که بنام ترابکولوپلاستی انتخابی با لیزر (SLT) نامیده می شود ممکن است در کاهش فشار چشم به اندازه قطره ها موثر باشد. این جراحی لیزری ممکن است به عنوان خط اول درمان مورد استفاده قرار گیرد و بخصوص در افرادیکه در ریختن قطره ها و رعایت برنامه آن مشکل دارند.
جراحی بعدی که ترابکولکتومی نامیده می شود یک ناحیه خروج مصنوعی را ایجاد می کند. این روش زمانی استفاده می شود که آب سیاه پیشرفته باشد ، به عصب بینایی آسیب وارد شده و فشار چشم در حال بالا رفتن باشد. روش شایع سوم استفاده از شانت است که وسیله ای است که در داخل چشم کار گذاشته می شود تا خروج مایع بهتر شود.

ترابکولوپلاستی با لیزر:

برای افزایش خروج مایع زلالیه می توان از ترایکولوپلاستی با لیزر استفاده کرد که بوسیله آن سوراخ های ریزی جهت خروج مایع در زاویه چشم ، محلی که قرنیه و عنبیه بهم می پیوندند ، ایجاد می شود.
روش جدیدتر ترابکولوپلاستی انتخابی با لیزر می باشد که طی آن آسیب گرمایی کمتری به بافت وارد می شود و بدین دلیل تکرار عمل بی خطر است و میتوان آن را انجام داد. این عمل را می توان به عنوان جایگزین درمان دارویی قطره ها بکار برد. مطالعات نشان داده اند که از این روش می توان به عنوان خط اول در درمان آب سیاه با زاویه باز و دیگر انواع آن حتی قبل از شروع قطره درمانی استفاده کرد.

ترابکولکتومی – ترابکولوتومی و گونیوتومی:

ممکن است پزشک شما برای کنترل فشار چشمتان یک عمل جراحی را پیشنهاد کند که طی آن با برش جراحی یک کانال خروج مایع در چشم ایجاد می گردد. برای رسیدن به این مقصود باید قسمتی از سیستم خروج چشم برداشته شود (ترابکولکتومی).
ترابکولکتومی شایع ترین عمل جراحی غیر لیزری است که جهت کنترل فشار چشم در مواردیکه به وسیله قطره ، قرص و ترابکولوپلاستی این امر محقق نشده است ، کاربرد دارد.
ترابکولکتومی خلق یک محل تخلیه کنترل شده برای مایع زلالیه به زیر ملتحمه می باشد. یک برآمدگی تاولی شکل (bleb) در محل اتصال قرنیه به صلبیه (لیمبوس) پس از این عمل ایجاد می گردد که محل ایجاد دریچه ی خروج مایع از داخل چشم به زیر ملتحمه می باشد.
ترابکولوتومی مانند ترابکولکتومی است اما در این عمل محل برش بدون برداشتن بافت ایجاد می گردد.
گونیوتومی برای کودکان و بچه های کم سن است که با استفاده از لنزهای مخصوصی که قسمت داخلی چشم را نشان می دهد. محلی بر روی شبکه ترایکولار برای خروج مایع ایجاد می گردد.

سوراخ کردن و برداشتن قسمتی از عنبیه (ایریدوتومی و ایریدکتومی)

در ایریدوتومی با استفاده از لیزر بر روی عنبیه یک سوراخ ایجاد می گردد که باعث می شود خروج مایع از پشت به جلو در مواقعی که زاویه با عنبیه بسته می شود ، بهتر گردد.
ایریدکتومی که به وسیله جراحی قسمت کوچکی از عنبیه برداشته می شود تا خروج مایع در افراد با آب سیاه زاویه بسته بهتر شود.

شانت و اجسام کاشتنی برای درمان آب سیاه:

اینها در واقع اجسام پلاستیکی کوچکی هستند که بوسیله جراحی به سطح چشم متصل می شوند. این وسایل یک لوله کوچک باریک دارند که طی عمل ترابکولکتومی از یک سوراخ کوچک وارد چشم می شود. این وسیله یک محل خروج مستقیم مایع از داخل چشم به بیرون ایجاد میکند. بدین ترتیب عمل خروج مایع از سیستم خروج آسیب دیده چشم به یک راه میان بر واگذار می شود.
شانت ها معمولا از مواد سیلیکون یا پلی پروپیلن ساخته می شوند. برخی از این شانت ها یک لوله خالی هستند ه خروج مایع را تسهیل می کند اما برخی دیگر دریچه هایی دارند که بسته می شوند و تخلیه را متوقف می کنند.
عوارض این وسایل شامل افت فشار داخل چشمی پائین تر از حدی که برای حالت طبیعی چشم لازم است (هیپوتونی) می باشد.
اگر این وسایل خیلی نزدیک به سطح جلویی چشم کار گذاشته شود باعث آسیب به قرنیه می گردد. این لوله ها ممکن است باعث تخریب بافت اطراف خود ، جایی که قرار دارند بشوند.

شانت های تحقیقاتی برای درمان آب سیاه:

شانت های اخیر پیشرفته تر و دارای عارضه کمتر می باشند و کمک بیشتر در درمان آب سیاه می کنند. مثالهایی از این شانت های پیشرفته شامل موارد ذیل است.
سیستم جراحی آب سیاه Deep Light (solx) اخیرا مورد تائید FDA قرار گرفته و تائیدیه اروپا (CE) را نیز داشت.
این سیستم شامل ترکیب بازکردن زاویه تخلیه با لیزر کبود تیتانیوم و قرار دادن یک لوله میان تهی طلائی می باشد. این شانت یک کانال مصنوعی تخلیه ایجاد می کند و فشار چشم بهبود می یابد. لیزر با شانت هر کدام به تنهایی نیز ممکن است کاربرد داشته باشد.
لیزر solx شبیه لیزر انتخابی ترابکولوپلاستی (SLT) است که در آن سلول های رنگدانه ای هدف هستند و بنابراین بافت مجاور از آسیب حرارتی در امان می ماند. میکروشانت طلایی Deep Light متفاوت از انواع دیگر شانت عمل می کند زیرا که تخلیه محدود به داخل چشم میشود و با این ایده که عوارض جراحی کاهش یابد.
شانت کوچک آب سیاه EX-PRESS: این ابزار درمان آب سیاه در مراحل اولیه مطالعات کلینیکی است. شانت باعث خروج اختصاصی مایع و کاهش فشار چشم می گردد.
این وسیله حدود یک دانه برنج است و میان اتاق قدامی چشم -جایی که مایع زلالیه قرار دارد- و صلبیه قسمت سفیدی چشم کاشته می شود که زیر پوشش سطحی چشم –ملتحمه- می باشد. مایع زلالیه از میان این وسیله از چشم خارج شده و به زیر ملتحمه می رود.

جراحی آب سیاه غیر سوراخ شونده (NPGS):

روشهای جراحی نوآوری متفاوتی برای کانال تخلیه چشم ابداع شده اند که خروج مایع را با سوراخهای حداقلی بهبود می بخشند. این روشها برشهای سطحی را شامل می شوند که سوراخی بطور مثال مانند ترابکولکتومی ایجاد نمی کنند. طرفداران این روش را موثرتر و با عارضه کمتر می دانند.
برداشتن عمقی یک تکه از صلبیهDeep Sclerectomy (قسمت سفید چشم) یک برش کم تهاجمی می باشد که سوراخی برای خروج مایع از چشم ایجاد می کند. یک روش جراحی جدید Visco canalostomy نامیده می شود. در این روش فضای کافی برای خروج مایع و کاهش فشار چشم ایجاد می کند.

درمانهای آب سیاه در آینده:

پزشکان متخصص آب سیاه نظرات متفاوتی راجع به قطره ، لیزر و روش های جراحی دارند. برخی می گویند که استفاده طولانی مدت از قطره ها بار اقتصادی را تحمیل می کند که می تواند با استفاده از درمان لیزری جبران شود. دیگران معتقدند که درمان دارویی (قطره) در طولانی مدت کمتر تهاجمی است ، در مجموع موثر است و خطر کمتری نسبت به عارضه جراحی های لیزری و غیر لیزری دارد. نتایج مطالعات مقایسه ای در طولانی مدت متفاوت هستند.